По повеќемесечна предистражна постапка, денеска под раководство на јавен обвинител од Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, единиците на МВР спроведоа акција при што се извршени претреси на повеќе локации во Градот Скопје. Во акцијата се одземени бројни материјални докази и приведени се девет осомничени лица, додека две лица се недостапни на органите на прогонот.
Предметниот јавен обвинител, постапувајќи по кривичната пријава донесе Наредба за спроведување на истражна постапка против 11 лица за кои постои основано сомневање дека сториле кривични дела Злосторничко здружување предвидено и казниво по чл.394 од КЗ и Оштетување или уништување на добра под привремена заштита или културно наследство или природни реткости од чл. 264 став 1 од КЗ, а петмина од нив сториле и кривично дело Злоупотреба на службената положба и овластување од чл.353 од КЗ.
Според диспозитивот на наредбата за спроведување на истражна постапка четворицата првоосомничени во периодот од месец октомври 2022 до месец септември 2023 година создале група на која припадници станале останатите осомничени. Првоосомничениот како Претседател на Одбор на директори на акционерско друштво, со намера за себе и за останатите членови на групата да прибави противправна имотна корист, не ги извршил своите службени овластувања определени во Статутот на друштвото и предизвикал штета на Буџетот на РСМ од значителна вредност. Тој, иако знаел дека Хотел „Шар Ан“, што се наоѓа во склоп на Старата скопска чаршија, претставува културно наследство и е дел од заштитена споменичка целина и не може да биде предмет на продажба, не ги презел своите законски овластувања за заштита на објектот, туку побарал од дел од припадниците на групата да извршат негово противправно рушење и уништување.
Во периодот од месец октомври и ноември 2022 година четворица припадници на групата како градежни работници без да поседуваат документација за дозволеност за преземање на дејствија за рушење, употребувајќи механизација извршиле противправно уништување на автентичниот објект Хотел „Шар Ан“. Во исто време двајца од организаторите и еден припадник на групата во својство на службени лица чија службена должност е преземање на мерки за заштита на недвижните културни наследства, иако знаеле за насилното уништување на автентичниот објект Хотел „Шар Ан“, дозволиле негово целосно уништување и не презеле ниту едно дејствие со кое ќе го запрат или спречат незаконското рушење на објектот од културно наследство.
Второосомничениот како еден од организаторите на групата во текот на целиот период на рушење бил запознаен и се согласил со преземањето на противзаконските дејствија, од кои требало да оствари директна корист. Тој, до Агенцијата за катастар на недвижности поднел пријава за запишување на промена од т.19 – бришење на срушен објект, па кон пријавата приложил Изјава за правна заинтересираност за купопродажба на катастарска парцела и Геодетски елаборат. Геодетскиот елаборат бил изработен од правно лице сопственост на сопруга на еден од осомничените – поранешен заменик директор на Агенцијата за катастар на недвижности на кој му биле познати законските постапки за вршење на упис и промени во катастарската евиденција и кој презел низа дејствија давајќи конкретни насоки и обезбедувајќи услови за извршување на промената во катастарската евиденција.
Припадникот на групата во својство на службено лице пречекорувајќи ги границите на своите службени овластувања презел службено дејствие и спровел постапка за упис на промена на културата на КП од градежно изградено во градежно неизградено земјиште, без постоење на правен основ за вршење на промена и без да обезбеди стручен наод од правната служба на АКН. Воедно, ги избришал податоците од графата за право на стопанисување со недвижноста во корист на АДССДП овозможувајќи му на второосомничениот да го искористи наводниот правен интерес за купопродажба на предметната парцела на која се наоѓал уништениот објект – културно наследство од непроценлива вредност за РСМ и со чие насилно уништување е предизвикана штета на државата во износ од значителна вредност од 180.000.000,00 денари.
Осомничените во текот на денот ќе бидат изведени пред судија на претходна постапка при Основниот кривичен суд – Скопје.
* * *
Споменичката целина Стара скопска чаршија е настаната во периодот од XV до XX век врз урбана структура што потекнува од XI век. Како културно наследство од особено големо значење е добро од општ интерес за РСМакедонија и ужива посебна заштита со Законот за прогласување на Старата скопска чаршија за културно наследство од особено значење, Законот за заштита на културното наследство и други закони. Прогласувањето на споменичката целина Старата скопска чаршија за културно наследство од особено значење подразбира трајно зачувување на историските, уметничките, архитектонските, урбанистичките, амбиенталните, етнолошките, социолошките и другите научни и културни вредности, како и автентичноста, единственоста, разновидноста, интегралноста, староста и други својства, содржини и функции и спречување на дејствија, појави и влијанија со кои се врши или може да настане оштетување или деградирање. За објектите во рамките на чаршијата кои припаѓаат на целината прогласена за културно наследство може да се овозможи само реставрација со обезбедени заштитно конзерваторски услови, но не и рушење и уништување.